هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC)

رشد تکنولوژی وصنعت در ابعاد مختلف وبه طبع آن پیچیدگی در فعالیتهای یک شرکت ایجاب می کندیک سیستم هزینه یابی مناسب که توانایی شناخت فعالیتهاوسنجش تاثیرآن فعالیتهارا برهزینه های شرکت را داشته باشد طراحی گردد.

بر اساس روش هزینه یابی سنتی هزینه های سربارتنها بر اساس حجم تولید یا ساعت کار ماشین آلات تسهیم میگرددواین نمی تواند مبنای مناسبی برای تسهیم هزینه های سربار باشد . ولی در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت ابتدا فعالیتهای عمده شناسایی وهزینه سرباربه تناسب منابعی که در هرفعالیت مصرف شده  به آن فعالیت تخصیص داده میشود.پس از تخصیص سربارساخت به فعالیتها , محرک های هزینه (مبانی تخصیص )

مربوط به هر فعالیت شناسایی شده و هزینه هر فعالیت به نسبت مقدارمصرف شده محرک هزینه در هریک

از محصولات , به این محصولات تخصیص داده میشود .

مراحل اجرایی  روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی :

مرحله اول : تشکیل کمیته طراحی سیستم : این سیستم هزینه یابی نیازمند  به اطلاعات از بخشمای مختلف شرکت اعم از مالی , فرایند, مهندسی بوده بنا براین باید از تخصص های مختلف در این کمیته استفاده کرد .

مرحله دوم : مشخص کردن فعالیت های شرکت : فعالیت ها در شرکت تولیدی به سه گروه زیر طبقه بندی میشوند:

1- فعایتهایی که در ارتباط   مستقیم با تولید  محصول وانجام خدمات میباشند .

2- فعالیتهایی که به طور مستقیم قابل رد یابی به محصولات وخدمات نمیباشند مثل سربار کارخانه

فعالیتهایی چون انبارداری ,تدارکات , سرپرستی , یوتیلیتی ,

مرحله سوم : تخصیص هزینه فعالیت ها به محصولات بر اساس محرک هزینه مناسب

پس از مشخص شدن فعالیت ها , هزینه هر فعالیت را بر اساس مبانی تخصیص یا محرک هزینه به محصولات تخصیص میدهیم .

نمونه ای از مبانی تخصیص به شرح زیر میباشد .

فعالیت                                                                             مبنای تخصیص

تدارکات –خرید                                                                 تعداد سفارش خرید

سرپرستی                                                                       زمان سرپرستی به ساعت

هزینه برق                                                                      ساعت کار ماشین آلات

انبار داری                                                                      میانگین کالای انبار شده

هزینه فروش                                                                   زمان استفاده شده برای فروش هر واحد

مراحل ذکر شده بالا را با یک مثال عددی ساده بیان میکنم :

فرض طبق حسابداری سنتی بهای تمام شده سه محصول آلفا و بتا گاما به شرح زیر است :

محصول                         آلفا                بتا                    گاما                    جمع

تعداد فروش                  2000              1000                 500                  3500

قیمت فروش هر واحد      15                 30                      20

مبلغ فروش                    30000         30000               10000                70000

آلفا                   بتا                     گاما                  جمع

هزینه ها:

مواد  مستقیم          8000               6400                   2400             16800

دستمزدمستقیم         2000              1300                   1800             5100

سربار واقعی :     سرپرستی          تدارکات            برق           انبار داری           جمع

3000               9000               3000          3000             18000

سربار جذب شده بر اساس دستمزد مستقیم جذب محصولات میشود.           

هزینه های فروش 2% کل فروش ها میباشد 70000*2%=1400

محصول                                  آلفا                  بتا                              گاما                      جمع

هزینه مواد یک واحد     8000/2000=4            6400/1000=6.4          2400/500=4.8        15.2

هزینه دستمزد یک واحد 2000/2000=1      1300/1000=1.3            1800/500=3.6            5.9

هزینه سربار یک واحد :

کل سربار/کل دستمزد = نرخ جذب سربار   18000/5100= 3.53

2000*3.53=7060      1300*3.53= 4586           1800*3.53= 6354

تقسیم بر              تقسیم بر                             تقسیم بر

تعداد تولید                     2000                    1000                            500

هزینه سربار یک واحد     3.53                     4.58                            12.7                      20.81

قیمت فروش یک واحد          15                       30                              20

جمع ب ت ک ف ر یک واحد (8.53 )                 (12.28)                    ( 21.1)

سود ناویژه                        6.47                  17.72                           (1.1)

هزینه های فروش              ( 0.3)                    ( 0.6)                          (0.4)

2% فروش

سود(زیان ) ویژه روش سنتی 6.17                   17.12                           (1.5)

محاسبات بر اساس هزینه یابی بر مبنای فعالیت :

هزینه های مواد ودستمزد مستقیم همانند روش فوق به صورت مستقیم انتقال داده میشود   ولی هزینه های سربار به شرح زیر تسهیم میگردد:

هزینه فعالیت – سرپرستی      کل ساعات سرپرستی اعلام شده از فرایند تولید 100ساعت میباشد

محصول                                 آلفا                            بتا                    گاما                جمع

تعداد ساعت سرپرستی              45                            40                   15                 100

هزینه یک ساعت سرپرستی       30                           30                     30

3000/100=30

جمع هزینه فعالیت سرپرستی        1350                     1200                   450              3000

تقسیم بر

تعداد تولید                            2000                   1000                           500                3500

هزینه سرپرستی یک واحد محصول

مثلا 1350/2000=                0.67                   1.2                               0.9

 هزینه فعالیت- تدارکات : بر اساس تعداد کل سفارش خرید که 240سفارش برای محصولات زیر اعلام شده است

محصول                            آلفا                      بتا                            گاما                         جمع

تعداد سفارش خرید             100                    120                          20                         240

هزینه هر بار سفارش

9000/240=37.5             37.5                 37.5                         37.5

جمع هزینه فعالیت خرید       3750                 4500                          750                     9000

تقسیم بر

تعداد تولید                      2000                   1000                         500

هزینه تدارکات یک واحد محصول   1.87                    4.5                             1.5

هزینه فعالیت – برق ساعت کار اعلام شده ماشین الات از طرف فرایند تولید بالغ بر 200ساعت به

تفکیک محصولات  زیر میباشد

محصول                             آلفا                      بتا                          گاما                    جمع

ساعت کارکرد ماشین الات   90                      100                         10                    200

هزینه هر ساعت کارکرد ماشین الات

3000/200=15                  15                       15                         15

جمع فعالیت برق                  1350                  1500                      150                   3000

تقسیم بر تعداد تولید              2000                1000                      500

هزینه برق یک واحد محصول       0.67                   1.5                         0.3

هزینه فعالیت – انبار داری  براساس میانگین کالاهای انبار شده هر محصول تسهیم میگردد

محصول                             آلفا                     بتا                         گاما                    جمع

میانگین کالاهای انبارشده         50                   45                         5                          100

هزینه نگهداری یک واحد

3000/100=30                     30                     30                       30

جمع فعالیت  انبار داری             1500              1350                    150                       3000

تقسیم بر تعداد تولید                 2000                 1000                   500

هزینه نگهداری یک واحد محصول     0.75                   1.35                     0.3

هزینه فعالیت – فروش  بر اساس مدت زمان صرف شده جهت فروش محصولات تسهیم میگردد

مدت زمان صرف شده برای هریک از محصولات به شرح زیر اعلام شده است

محصول                                      آلفا                       بتا                      گاما                    جمع

زمان صرف شده برای فروش (ساعت )      25                        10                      5                        40

هزینه یک ساعت زمان صرف شده

3000/40= 75                          75                        75                      75

جمع فعالیت فروش                    1875                      750                     375                   3000

تقسیم بر تعداد تولید                  2000                    1000                  500

هزینه فروش یک واحد محصول           0.94                     0.75                   0.75

مقایسه بهای تمام شده یک واحد محصول محاسبه شده به روش های سنتی وABC

شرح                                     روش سنتی                                                   روش ABC

محصول                         آلفا            بتا              گاما                          آلفا                     بتا                  گاما

ب ت ک ف ر :

مواد مستقیم                       4               6.4           4.8                           4                    6.4                    4.8

دستمزد مستقیم                 1               1.3            3.6                             1                   1.3                   3.6

سربار:                                                                          سربار:

جذب شده                    3.53           4.58            12.7       سرپرستی      0.67                 1.2                  0.9

تدارکات خرید  1.87                 4.5                  1.5

برق              0.67                1.5                  0.3

انبارداری         0.75               1.35                  0.3

جمع بهای تمام شده      8.53             12.28         21.1                             8.96               16.25               11.4

فروش                        15                  30             20                               15                30                  20

ب ت ک ف ر             (8.53)           (12.28)      (21.1)                          (8.96)          (16.25)         (11.4)

سود (زیان) ناویژه        6.47             17.72        (1.1)                            6.04             13.75              8.6

هزینه فروش              (0.3)             (0.6)          (0.4)                            (0.94)          (0.75)           (0.75)

سود (زیان )ویژه         6.17             17.12        (1.5)                               5.1                13              7.85

نتیجه گیری :

با توجه به مثال بالا ومقایسه دو روش مشاهده میکنیم که محصول گاما در روش سنتی به دلیل تخصیص نامناسب هزینه های سربار دارای زیان میباشد وهمین محصول با روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای سود به میزان 8.6 ریال میباشد وهمچنین سود شرکت به روش سنتی برابر21.79ودر روش ABC برابر25.95میباشد . در نهایت میتوان نتیجه گرفت کاربرد روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکت های تولیدی و خدماتی که دارای هزینه سربار بالا وفعالیتهای پیچیده میباشند منجر به بدست آوردن مزایای زیر میشود:

1-     بهبود سیستم هزینه یابی شرکت

2-     تعین قیمت تمام شده محصولات به صورت منطقی ودقیق

3-     ارزیابی عملکرد مدیران

4-     کاهش هزینه فعالیتهایی که هزینه بالایی دارند

5-     حذف محصولات فاقد ارزش افزوده

البته در اجرای این روش محدودیت هایی به شرح زیر وجود دارد:

1-     فرهنگ جامعه نسبت به روش ABC

2-     فرهنگ مدیران شرکت نسبت به ABC

3-     نحوه اعمال کنترل در شرکت

4-     هزینه اجرایی بالا

پایان

از طرف : ابراهیم علیزاده     کارمند امور مالی پتروشیمی خوزستان