حسابداری نفت

نفت یکی از مهمترین صادرات کشور ما را تشکیل می دهد . بخش عمده ای از درآمد ملی و تولید ملی کشور ما را نفت تشکیل می دهد . حسابداری نفت یکی از مهمتری و پیچیده ترین حسابداری بهای تمام شده است . در این گفتار گذری اجمالی خواهیم داشت بر کلیت این نوع از حسابداری . هدف ما تنها بررسی استهلاک دارایی ها ُُ، هزینه های تولید و موجودی گیری ها در این نوع از حسابداری است .
استهلاک : استهلاک در این نوع از حسابداری مانند سایر انواع حسابداری تابع روش و عمر مفید می باشد . به طور کلی می توان استهلاک ها را به شرح زیر طبقه بندی نمود :
شرح و نام دارایی قابل استهلاک                                                 طول عمر مفید به ماه
الف ـ زمین :
۱- در مواردی غیر از عملیات حفاری چاههای نفت و گاز                    مستهلک نمی گردد
۲- زمین برای حفر چاههای نفت و گاز                                                  ۱۲۰ ماه
۳- هزینه های بهبود و اصلاح زمینهای استیجاری                            طول مدت اجاره یا ده
                                                                                          سال هر کدام کمتر باشد
ب ـ مخارج تحقیقات ژئولوژی ، ژئوفیزیک و تاپوگرافی :
۱- در صورت مثبت بودن تحقیقات                                                        ۱۲۰ ماه
۲- در صورت نیافتن منابع                                                           یکجا هزینه می گردد
ج ـ چاههای نفت و گاز :
۱- در صورت اقتصادی بودن و عملیاتی شدن                                          ۱۲۰ ماه 
۲- در صورت عدم دسترسی به نفت و اقتصادی نبودن                     یکجا هزینه می گردد

سایر اقلام دارایی و عمر مفید آنها عبارتند از :
اقلام دارایی                                                                  نرخ استهلاک
ساختمان و تأسیسات                                                       ۱۰ ساله
ماشین آلات فنی                                                              ۱۰ ساله
ماشین آلات ساختمانی                                                     ۵  ساله
وسائط نقلیه                                                                     ۳ ساله
کشتی ُ، قایقها ، هواپیما ، وسائل فرودگاهی                          ۵ ساله
اثاثیه                                                                           ۳،۵و۱۰ ساله
توجه داشته باشید که کلیه دارایی ها با روش مستقیم مستهلک می شوند .
هزینه های شرکتهای تولید کننده نفت :
۱- هزینه های بدست آوردن حق بهره برداری از منطقه عملیاتی : که عبارتست از خرید یا اجاره محل عملیات حفاری .
۲- هزینه اکتشاف : این هزینه مربوط به هزینه های کشف چاه می باشد که به پنج بخش تقسیم می شود :
۱-۲ - هزینه نقشه کشی        ۲-۲ - هزینه نگهداری زمین        ۳-۲ -هزینه چاه آزمایشی
۴-۲ - هزینه تجهیز و حفر چاههای اکتشافی          ۵-۲ - هزینه حفاری چاههای آزمایشی اکتشافی
۳- هزینه های حفاری : عبارتست از هزینه هایی که قبل و بعد از زدن دکل حفاری انجام می شود که به ترتیب عبارتست از :
۱-۳ - هزینه های حفاری نامشهود                          ۲-۳ - هزینه های حفاری مشهود
۴ - مراحل دسترسی به نفت : عبارتست از هزینه هایی که در طی مراحل مختلف حفاری صرف می شود .
۵ - هزینه های توسعه : عبارتست از هزینه هایی که صرف توسعه و تجهیز میدان نفتی می شود .
۶- هزینه های استخراج : عبارتست از کلیه هزینه هایی که جهت تولید نفت استخراج شده صورت می گیرد . از قبیل انتقال به پالایشگاه و غیره .
محاسبه بهای تمام شده نفت خام و گاز طبیعی استخراجی توسط شرکت ملی نفت ایران به شکل زیر می باشد :

هزینه های جاری و عملیات میدان                                                   ***
اضافه می شود :
هزینه استهلاک هزینه های سرمایه ای انجام شده جهت میدان            ***
سهم هزینه های سربار دفتر مرکزی وزارت نفت                                 ***
قیمت تمام شده نفت خام و گاز طبیعی استخراجی                          ****

موجودی گیری ها : موجودی ها در حسابداری نفت به دو بخش تقسیم می شوند :
۱ - شمارش و کنترل اقلام موجودی در انبار ها .
۲ - اندازه گیری و کنترل موجودی نفت خام ، فرآورده های نیم ساخته و ساخته شده .
بخش اول مربوط به کالاهای معمولی است که ممکن است در هر انباری وجود داشته باشد و روشهای مشخصی مانند شمارش تک به تک یا شناسایی ویژه و یا روشهای معمول محاسبه موجودی پایان دوره را طلب می کند .
اما بخش دوم مربوط به موجودی های نفتی و مشتقات آن است . مخازن نفت ، استوانه ای شکل است . جهت تعیین موجودی نفت درون مخازن از دو روش دستی و مکانیکی استفاده می کنند . در روش مکانیکی ارتفاع نفت داخل مخازن بوسیله نشانگر های دیجیتالی که بر روی دیواره مخازن قرار دارد تعیین می شود .
در روش دستی این کار بوسیله انداختن وزنه بسته شده به یک ریسمان انجام می شود .
دقت داشته باشید که در مواقع حساسی چون انبار گردانی پایان سال مالی ، حتما از روش دستی استفاده می شود .
همانطور که ملاحظه نمودید ، حسابداری نفت یک حسابداری پیشرفته و قابل بحث و موشکافی است که باید با دقت و سلامت بالا انجام شود . زیرا هر گونه انحراف از واقعیت می تواند صدمه جبران ناپزیری به کشور ، دولت و به تبع آن به مردم وارد کند . با امید به اینکه این مطلب مورد توجه شما قرار گیرد . نظرات شما موجب بهبود وبلاگ حسابدار خواهد شد . به امید مطلبی دیگر .
آدرس سایت وزارت نفت